Bij een residentiële jeugdhulpaanbieder in de Achterhoek hebben we in 2022 de methode Verbindend Gezag en Geweldloos Verzet geïmplementeerd in samenwerking met PI Research. Deze implementatie omvatte niet alleen de hulpverleningsteams, maar ook de gedragsdeskundigen en het management. Het betrof drie woonlocaties en hun teams, waarbij residentiële zorg werd geboden aan jongeren tussen de 12 en 18 jaar. Daarnaast was er een locatie, met bijbehorend team, voor WMO beschut en beschermd wonen.

We stonden voor kleinschalige zorg waarbij werd gewerkt met ‘de kracht van het gewone leven’. De organisatie had een nadrukkelijke visie op de residentiële jeugdhulp: het moest lokaal georganiseerd worden, zodat school en netwerk van de jongeren altijd dichtbij waren. Jongeren moesten in een normale omgeving, in een doorsnee wijk, wonen. Het pedagogisch klimaat moest warm en liefdevol zijn en gericht op het ondersteunen van ontwikkeling en veerkracht.

Een normaliserende werkwijze waarbij relationele veiligheid en samenwerking met het netwerk van het kind belangrijke pijlers zijn, is iets wat iedereen natuurlijk wil. Over het algemeen deden de teams binnen dit zeer goed. Er woonden een groot aantal gemotiveerde jongeren die eigenaarschap ervoeren over hun toekomst en met hulp goed in staat waren zich te ontwikkelen.

Maar de visie van de organisatie botste in de praktijk nog weleens met de soms moeilijke realiteit. Er waren momenten waarop de teams worstelden met de verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling en veiligheid van jongeren. Dit was vooral merkbaar wanneer de jongeren niet meer leken te willen werken aan hun doelen, of hun eigen ontwikkeling in gevaar brachten door bijvoorbeeld niet meer naar school te gaan, weg te lopen of drugs te gebruiken. Daarnaast hadden veel medewerkers die vanuit een andere werkgever bij ons kwamen werken een werkverleden bij andere residentiële jeugdzorgaanbieders, of waren nieuw in hun vak. Er waren vaak verschillende zienswijzen hoe om te gaan met (zelf)destructief gedrag. Dit kon leiden tot spanningen en uitdagingen binnen de teams.

De jongeren waarmee we werken, brengen elk hun eigen uitdagingen mee. Veelvoorkomende problemen in de residentiële context deden zich ook voor binnen de teams. Soms waren er signalen van repressie, of de wens om vrijheidsbeperkende maatregelen te kunnen toepassen. Soms was er sprake van handelingsverlegenheid en vond men het ingewikkeld om grenzen te stellen omdat men dacht dat de jongeren er toch niet naar luisterden.

Het was duidelijk dat we richting en houvast zochten in dit soort situaties, vooral in de situaties waarin wij het niet meer wisten en ons onmachtig voelden. Deze uitdagingen ontstonden met name wanneer we ook wilden vasthouden aan onze visie op residentiële zorg. Vanuit de organisatie was er nadrukkelijk de wens om jongeren een thuis te bieden, een eigen plek, waar je kan blijven en je kan ontwikkelen vanuit vertrouwen en veiligheid. Doorplaatsingen vanuit escalaties, of vanuit onmacht hoorden hier niet bij. Het was de wens om jongeren op hun eigen tempo te laten ontwikkelen en op hun eigen moment te laten doorstromen.

Op zoek naar antwoorden voor de moeilijkheden die we in de pedagogische praktijk tegenkwamen, kwamen we uit bij Verbindend Gezag en Geweldloos Verzet. Deze werkwijze bood een kader waarin de nadruk lag op het behouden van de relatie met de jongere, terwijl tegelijkertijd duidelijke grenzen gesteld werden. Het combineerde een respectvolle benadering met een vastberaden houding, wat essentieel bleek in de vaak complexe situaties die zich voordeden.

Verbindend Gezag, gebaseerd op principes van autoriteit door relatie en geweldloze communicatie, helpt de teams om effectiever om te gaan met weerstand en conflicten. Dit resulteerde in een meer coherente en ondersteunende omgeving voor zowel de jongeren als de medewerkers. Door het toepassen van deze methode, zagen we een verbetering in de samenwerking binnen de teams en een versterking van de relatie met de jongeren. Hierdoor konden we beter inspelen op de behoeften van de jongeren en een stabiele, veilige omgeving bieden waarin zij zich konden ontwikkelen.

Deze aanpak benadrukt ook het belang van samenwerking met de bredere gemeenschap en het netwerk van de jongeren. Al met al zorgde de implementatie van Verbindend Gezag en Geweldloos Verzet voor een positieve verschuiving, waarbij de visie van de organisatie beter in de praktijk kon worden gebracht. Deze methodiek bood niet alleen de nodige structuur en duidelijkheid voor de jongeren, maar gaf ook het personeel de houvast en het vertrouwen om hun werk met meer zekerheid en effectiviteit uit te voeren. Hierdoor werd een fundament gelegd voor duurzame veranderingen en verbeteringen binnen de gehele organisatie, wat uiteindelijk bijdroeg aan een betere toekomst voor de jongeren die aan onze zorg zijn toevertrouwd.